Mazury Garbate to jeden z najpiękniejszych, ale i najbardziej tajemniczych obszarów Pojezierza Mazurskiego leżący w jego północno-wschodniej części. Nie ma on ścisłych granic geograficznych. Kraina ta obejmuje obszar, który niegdyś był nazywany „Preussischer Landrücken” (Pruski Grzbiet). Jego granice można wyznaczyć orientacyjnie – na zachodzie Wielkie Jeziora Mazurskie (Giżycko, Węgorzewo), na północy dzisiejsza granica państwa (Gołdap), na wschodzie granica województwa warmińsko – mazurskiego (Mieruniszki, Bakałarzewo, Raczki). Granicę południową wyznaczano w pobliżu Ełku albo nawet bardziej na północ, koło Małego Olecka. Najważniejsze miasta leżące w obszarze Mazur Garbatych to Gołdap, Olecko i Ełk.
Cechą charakterystyczną Mazur Garbatych, od której zresztą czerpią one są nazwę, jest pofałdowany, pagórkowaty krajobraz. Największymi atutami tego obszaru jest wyjątkowy mikroklimat, liczne zbiorniki wodne i bogate tereny leśne, które sprzyjają turystyce i lecznictwu uzdrowiskowemu. To właśnie tu leży obecnie jedyne na Warmii i Mazurach Uzdrowisko Gołdap, o którym piszemy szerzej w artykule
Uzdrowiska – po zdrowie na Warmię i Mazury – ❤ W_M | PRZEGLĄD TURYSTYCZNY (lovewm.pl)
Miłośnicy przyrody znajdą tu doskonałe warunki do obcowania z piękną i nieskażoną cywilizacją naturą. Świetnie odnajdą się tu także żeglarze, wędkarze, grzybiarze, rowerzyści oraz amatorzy historii i nierozwiązanych zagadek.
Puszcza Romincka – polska tajga
Właściwie cały obszar Mazur Garbatych sprzyja wycieczkom pieszym i rowerowym. Przez całą północną część Warmii i Mazur, w tym również Mazury Garbate, prowadzi Szlak Rowerowy Green Velo. Więcej o nim piszemy na stronie XX. Bardzo urokliwym miejscem, które warto odwiedzić na własnych nogach lub jednośladem, jest Puszcza Romincka. To ogromny kompleks leśny nazywany bardzo często „polską tajgą”. Klimat panujący w puszczy przypomina ten charakterystyczny dla lasów dalekiej północy. Na jej terenie można spotkać wiele rzadkich i chronionych gatunków fauny i flory.
Monumentalne mosty
Jedną z atrakcji kojarzonych z puszczą są mosty w Stańczykach – najwyższe mosty kolejowe w Polsce, zaprojektowane jeszcze przed I wojną światową przez włoskich architektów. Mierzą one ponad 36 metrów wysokości i mają 200 metrów długości. Wyglądem nawiązują do rzymskich akweduktów. Mosty można oglądać z położonej nieopodal wieży widokowej, na którą wstęp jest bezpłatny. Wieża ma wysokość około 20 metrów, zaś platforma widokowa znajduje się na wysokości 15 metrów.
Warto w ogóle zobaczyć całe malownicze torowisko biegnące przez przekopane pagórki lub po wysokim nasypie, z którego rozpościerają się wyjątkowe widoki. Torowisko zamyka Puszczę Romincką od południa i wschodu, stanowiąc na długim odcinku granicę Parku Krajobrazowego. Wzdłuż torowiska prowadzi nieformalny Szlak Połamanych Semaforów. Jeśli fascynują was mosty, możecie zobaczyć także zdecydowanie mniejsze budowle tego typu znajdujące się w Botkunach, nazywane Małymi Stańczykami. Mimo, że dużo niższe (25 m wysokości), urokiem nie ustępują konstrukcjom w Stańczykach. Podobne budowle spotkacie także w Kiepojciach. Mosty sięgają 26 metrów wysokości. Jeden z nich posiada czerwone ceglane wykończenie łuków, drugi wykonany został w całości z betonu. Jadąc w ich kierunku, przejeżdża się pod jednym z większych wiaduktów, których na całym szlaku jest kilkanaście.
Tajemnicze głazy
W Puszczy Rominckiej warto odnaleźć słynne głazy Wilhelma i inne pamiątkowe kamienie, których tropienie jest niebywałą atrakcją dla wytrawnych turystów. Głazy upamiętniają czasy cesarskich polowań na jelenie. Posiadają one inskrypcje w języku niemieckim. Polska część puszczy skrywa osiem głazów Wilhelma, z czego dwa są łatwo dostępne dla przemierzających puszczę turystów. Pozostałe kamienie znajdują się już po drugiej stronie granicy. Głaz Mały znajdziemy w oddziale 76 przy zielonym szlaku turystycznym. Widnieje na nim napis, który brzmi: „Jego Wysokość Cesarz Wilhelm II strzelił tu 24.09.1900 roku kapitalnego czterodwudziestaka.” Głaz Dwutysięczny, najbardziej znany, położony jest w oddziale 282 po południowej stronie drogi biegnącej między oddziałami 201 i 282. Napis na głazie brzmi: „Darzbór! Z tej ambony Jego Wysokość Cesarz i Król Wilhelm II 28 września 1912 roku upolował swojego 2000 jelenia szlachetnego, kapitalnego czternastaka.” Na głazie widoczne są ślady po ostrzale. Pozostałe głazy znajdują się na terenach trudno dostępnych lub objętych ochroną rezerwatową, gdzie obowiązuje zakaz wstępu.
Tajemnice II wojny światowej w Lesie Kumiecie
Jeśli interesujecie się historią, to wielką atrakcją będzie dla was Las Kumiecie, który nadal wzbudza emocje wśród pasjonatów II wojny światowej. Można powiedzieć, że jest on żywym świadkiem tych mrocznych czasów. To tu właśnie miała swoje miejsce kwatera główna Luftwaffe. Aby dotrzeć do pozostałości bunkrów warto wybrać się pieszo lub rowerem szlakiem „Robinsona”.
Pałace, kościoły i cmentarze
Na obrzeżach Puszczy Rominckiej zachowały się dawne pałace i cmentarze ewangelickie. Warto także odwiedzić kościoły poewangelickie w Dubeninkach i Żytkiejmach, budynek dawnego nadleśnictwa w Żytkiejmach oraz drewniane domy w Budwieciach. Najlepiej zachowany zespół pałacowo-parkowy znajduje się w Rogajnach.
W Bludziach Małych zachował się park podworski założony na wzgórzu opadającym ku rzece Bludzi. Po drewnianym dworze nie ma już śladu. W Galwieciach nad jeziorem Rakówek wnosi się eklektyczny pałac z drugiej połowy XIX wieku. Nieopodal pałacu położony jest park ze starodrzewem i cmentarzem rodowym. Uwagę turystów zwraca zabytkowy pałac położony w Zawiszynie. Obecna zmodernizowana bryła to efekt przebudowy dokonanej pod koniec XX wieku. Za pałacem widać pozostałości starodrzewu parkowego. Zabytkowy park podworski znajduje się także w Rakówku koło Galwieć. Na jego terenie rośnie okazała topola biała o obwodzie 6,4 m, uznana za pomnik przyrody. Obok stoją dwa XIX-wieczne budynki gospodarcze. Pozostałości zespołów dworsko-parkowych znajdują się także w Kociołku, Ostrowie i Deguciach.
Piramida w Rapie
Nie wszyscy wiedzą, że w Polsce można odwiedzić prawdziwą piramidę. Jest to grobowiec rodziny Farenheit, który znajduje się w miejscowości Rapa niedaleko Bań Mazurskich,tuż przy granicy z obwodem kaliningradzkim. Grobowiec ma kształt piramidy. Zbudowano go w tej formie, by stworzyć warunki sprzyjające mumifikacji ciał. Mazurska piramida ma wysokość prawie 16 metrów. Zbudowano ją na podstawie kwadratu o boku 10,4 m. Budowlę wzniesiono z polnego kamienia wykończonego czerwoną cegłą. W środku spoczywają zmumifikowane ciała członków rodziny von Farenheit, pochowanych tam w pierwszej połowie XIX wieku. Podczas wojen grobowiec został zdewastowany i zbezczeszczony. Obecnie jest częściowo zabezpieczony. Do roku 2000 obiekt ten pozostawał zapomniany. Zmieniło się to po publikacjach prasowych wymieniających piramidę w Rapie, jako jedną z ciekawych atrakcji. Od tego czasu grobowiec jest odwiedzany przez licznych turystów.
Trójstyk granic i biegun zimna
Będąc na Mazurach Garbatych warto wybrać się na wycieczkę na trójstyk granic i polski biegun zimna. 7 km na wschód od Żytkiejm znajduje się trójstyk granic „Wisztyniec”, gdzie zbiegają się granice Polski, Litwy i Rosji (obwód kaliningradzki). Nazwa punktu nawiązuje do położonego na pograniczu litewsko-rosyjskim jeziora Wisztynieckiego. W miejscu styku granic państwowych stoi dwumetrowej wysokości monolit wykonany z różowego granitu, na którym znajdują się złote godła państw. Na ziemi wokół monolitu wyłożona jest kostka brukowa z czerwonymi liniami wskazującymi kierunki przebiegu granic państwowych. Warto pamiętać, że wokół monolitu wolno poruszać się tylko po terytorium Polski i Litwy, bez przechodzenia na stronę rosyjską.
Do trójstyku prowadzi 400-metrowa ścieżka poznawcza „Trójstyk granic – biegun zimna”. Jej początek znajduje się na parkingu we wsi Bolcie, przy drodze asfaltowej Żytkiejmy-Wiżajny. Po drodze, z tablic informacyjnych, dowiecie się wielu ciekawostek o historii tego miejsca i przyrodniczych walorach otoczenia. Okolice, gdzie znajduje się trójstyk uważane są za polski biegun zimna. Wyświetlacz LED zamontowany na parkingu wskazuje aktualną temperaturę powietrza. Zamontowana jest tu także kamera on-line.
Wycieczka przez Mazury Garbate może zmęczyć. Na koniec więc polecamy skosztowanie kilku lokalnych specjałów kulinarnych. Kartacze, pyszny gulasz żarkoje, różne rodzaje pierogów – w tym rosyjskie pielmieni czy tatarskie czebureki, kiszka ziemniaczana i placki ziemniaczane, a także legendarne sękacze – naprawdę jest w czym wybierać. Co roku w Gołdapi odbywa się Regionalny Festiwal Pogranicza „Kartaczewo” – jest to doskonała okazja, by poznać lokalną kuchnię i tradycje.
Jak widzicie, Mazury Garbate to wyjątkowa kraina. Pełna malowniczych krajobrazów, czystych jezior, nieprzebytych lasów, pozostałości z dawnych czasów i tajemnic czekających na odkrycie, a także smaków, które warto poznać. Jeśli więc jeszcze nie mieliście okazji poznać tych okolic, koniecznie uwzględnijcie je w najbliższych planach urlopowych. Naprawdę warto!
Więcej informacji na stronie: www.uzdrowiskogoldap.pl
Oprac. Kamila Górecka-Kirwiel
