Kreowanie wizerunku obszaru turystycznego to długotrwały proces budowania i utrwalania w świadomości turystów pozytywnych skojarzeń, które powinny być na tyle unikatowe, żeby wyróżnić ten obszar spośród innych i pokazać jego specyficzny charakter. Dziedzictwo kulturowe jest z pewnością jednym z takich unikatowych elementów, mogących tworzyć solidną podstawę do kreowania wizerunku Warmii i Mazur.
Wizerunek to w pierwszej linii cały system identyfikacji wizualnej. W przypadku regionu turystycznego to: herb, logo kampanii promocyjnych, kolorystyka oraz oznakowanie budynków, czy wreszcie aranżacja stanowisk na targach branżowych i wyposażenie punktów informacji turystycznej. Podczas tworzenia wzorców spójnej tożsamości wizualnej warto odwołać się do elementów kultury tradycyjnej i jej wzornictwa. Niestety, jest ono często kojarzone ze swoistym konserwowaniem przeszłości i utożsamiane z czynnikiem hamującym rozwój. A to błędne myślenie, czego dowodem jest chociażby twórczość polskiej artystki – NeSpoon dekorującej wzorami koronek budynki na wszystkich kontynentach świata. Udowadnia ona tym samym, że wykorzystanie niepowtarzalnych elementów dziedzictwa niematerialnego może wpłynąć na zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu, kreować przystępny, odwołujący się do uniwersalnych wartości i jednocześnie intrygujący i szanujący tradycję wizerunek miejsca.
W naszym regionie szczególnie cenną kopalnią inspiracji może stać się wzornictwo czepca warmińskiego. Tworząc te pracochłonne, haftowane wzory, swoiste dzieła sztuki, inspirowano się bogatą symboliką biblijną i silnie obecną w kulturze ludowej symboliką roślinną. Odnajdziemy tam na przykład: Mirt zwyczajny (Myrtus communis) – symbol dziewiczej urody; owoc Granatu (Punica granatum) – symbol płodności i nowego życia czy warmińskie „NOLIKI” czyli Goździki (Dianthus) – niewinność i miłość. Warto też dodać, że czepiec warmiński oraz warmińska gwara są jedynymi elementami z naszego regionu wpisanymi na listę niematerialnego dziedzictwa i objęte ochroną zgodną z Konwencją UNESCO podpisaną w Paryżu w 2003 roku.
Wzory czepcowe można wykorzystać w różnorodny sposób i przy użyciu różnorodnych technik. Na warsztatach realizowanych w ramach działań popularyzujących i promujących dziedzictwo Warmii uczestnicy szyją etui do telefonów, malują kubki i bombki choinkowe, ozdabiają bawełniane torby i przedmioty użytku codziennego. Zainteresowanie turystów dziedzictwem niematerialnym skupia się w znacznej mierze wokół jego materialnych przejawów. Z podróży chętnie zabieramy różne drobiazgi, które kojarzą nam się z danym miejscem. Jeśli jeszcze samodzielnie możemy je wykonać i ozdobić, będą stanowić najcenniejszą pamiątkę z podróży. Oprócz pamiątek czy drobnych materiałów reklamowych, czepcowe wzory mogą zdobić przystanki autobusowe (przykład Gryźliny k. Olsztyna) oraz budynki użyteczności publicznej. Motywy kwiatowe łatwo przetransferować na biżuterię, odzież, filcowe i skórzane torby czy ozdobne, haftowane chusty, które mogą stać się niepowtarzalną ozdobą każdej kobiety. Mężczyznom można zaproponować spinki do mankietów, krawaty czy drobne elementy umieszczane na przykład na etui do urządzeń elektronicznych. Wzory mogą też zdobić etykiety regionalnych produktów sprzedawanych przez lokalnych producentów żywności. Motywy warmińskie mogą być także inspiracją do tworzenia materiałów promocyjnych czy wydarzeń kulturalnych (przykład plakatów Stowarzyszenia „Varmia Cultura”)
Gdzie szukać tych inspiracji? To proste. Od kilku lat dostępna jest w formie elektronicznej publikacja pt. „Czepce warmińskie. Inwentaryzacja i dokumentacja dziedzictwa niematerialnego Warmii”.* Oprócz informacji o samym nakryciu głowy, jego historii, technikach wykonania, jest tam zawarty także zbiór szablonów i wzorów znajdujących się na denkach czepców. Czytelnicy dowiedzą się także więcej o symbolice wzorów i zobaczą kilka przykładów możliwości ich wykorzystywania.
Odwołanie się do tradycyjnego wzornictwa to niewątpliwa korzyść pokazująca region jako wyjątkowe miejsce pamiętające o swoich korzeniach. Przyciąga odbiorcę, budzi jego ciekawość, a mieszkańcom pozwala budować swoją własną tożsamość w miejscu szanującym i rozumiejące własne dziedzictwo.
* Publikację, we współpracy z depozytariuszkami umiejętności wytwórstwa czepca warmińskiego i Stowarzyszeniem Varmia Cultura, opracowała Izabela Treutle, która przygotowała wniosek o wpisanie tej umiejętności na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Publikacja dostępna jest na stronie Lidzbarskiego Domu Kultury (www.lidzbarskidomkultury.pl) w zakładce PROJEKTY/DZIEDZICTWO NIEMATERIALNE WARMII.
/
Oprac. Izabela Treutle
