Elbląg to jedno z najstarszych polskich miast, położone na granicy dwóch malowniczych krain – Wysoczyzny Elbląskiej oraz Żuław Wiślanych, u ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego. Przecina się tu wiele szlaków turystycznych: rowerowych, pieszych, wodnych i samochodowych. Elbląg swój unikalny charakter zawdzięcza niełatwej historii, a przede wszystkim przeplatającym się wpływom polskim i niemieckim. Mimo niemal całkowitego zniszczenia w czasie II wojnie światowej, elbląskie Stare Miasto od kilkudziesięciu lat prężnie się odradza, a na jego obszarze budowane są obiekty nawiązujące do starych budynków z gustowną domieszką architektury XXI wieku.
Centrum Sztuki Galeria El mieści się w dawnym kościele podominikańskim, który był kilkakrotnie przebudowywany. W latach 60. i 70., dzięki inicjatywie grupy entuzjastów, kościół został odbudowany i zaadoptowany na centrum sztuki współczesnej. Niezwykłe jest połączenie nowej dla tego obiektu funkcji z zabytkowym wnętrzem gotyckiej świątyni – na ścianach i posadzkach znaleźć można płyty nagrobne i epitafia pochodzące m.in. z XVII i XVIII wieku. W galerii odbywają się wystawy, przedstawienia, koncerty, warsztaty i festiwale. Na artystycznej mapie Europy Elbląg wsławił się cyklicznymi spotkaniami artystów, organizowanymi w latach 1965-1973 z inicjatywy Galerii EL w ramach Biennale Form Przestrzennych. Trwałym efektem tych działań jest ponad 50 metalowych form przestrzennych, autorstwa wybitnych polskich i zagranicznych artystów plastyków, ustawionych w różnych miejscach miasta. Dzięki tym rzeźbom Elbląg stał się otwartą galerią sztuki.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne to jeden z najnowocześniejszych i najbardziej zaskakujących obiektów tego typu w Europie. Zgromadzone zbiory można podziwiać w dwóch historycznych budynkach, w przeszłości będących częścią krzyżackiego podzamcza. Prowadzone od ponad 30 lat na terenie Starego Miasta prace wykopaliskowe sprawiają, że z każdym rokiem zbiory muzealne powiększają się o tysiące kolejnych przedmiotów wykonanych z ceramiki, metalu, drewna, skóry, bursztynu czy szkła. Niektóre z nich są ewenementami na skalę europejską, jak chociażby kolekcja średniowiecznych instrumentów muzycznych, znaków pielgrzymich czy tablic woskowych, używanych kiedyś jako pomoc dydaktyczna. Odnalezione przedmioty świadczą także o rozległych kontaktach handlowych kupców elbląskich z wieloma ośrodkami dawnej Europy.
Rewelacyjne wyniki przyniosły także badania na stanowisku Truso. W VIII – X wieku nad brzegami jeziora Druzno została założona przez duńskich Wikingów faktoria handlowa. W pewnym okresie jej znaczenie w wymianie handlowej w strefie Bałtyku porównywane było z osadami Birka, w pobliżu Sztokholmu i Hedeby, na Półwyspie Jutlandzkim. W Truso prześledzić można związki handlowe z wieloma regionami dawnej Europy a także z krajami arabskimi.
Katedra pw. św. Mikołaja to jeden z najstarszych obiektów sakralnych w Elblągu. Na przestrzeni wieków był on kilkakrotnie przebudowywany, m.in. po wielkim pożarze, który wybuchł w roku 1777 w następstwie uderzenia pioruna, a także po zniszczeniach spowodowanych działaniami wojennymi. Do ciekawszych zabytków, które oglądać można we wnętrzu monumentalnej budowli należy m.in. brązowa chrzcielnica pochodząca z 1387 roku wykonana przez mistrza Bernhausera i ołtarze ufundowane przez cechy elbląskich rzemieślników. Z wieży katedry rozpościera się widok na panoramę miasta i okolic. Stąd przy sprzyjającej pogodzie dostrzec można zamek w Malborku, Mierzeję Wiślaną, Wysoczyznę Elbląską i rezerwat ptaków wodnych na jeziorze Drużno.
Brama Targowa to jeden z najbardziej charakterystycznych zabytków Starego Miasta. W przeszłości stanowiła fragment umocnień miejskich. Została ona uszkodzona przez pocisk – zniszczeniu uległ zegar i kopuła. W trakcie odbudowy w latach 70. nie odtworzono barokowego hełmu, dzięki czemu dziś cieszy oko jednorodnym, gotyckim wyglądem. W lipcu 2006 roku została udostępniona elblążanom i turystom odwiedzającym miasto.
Mosty zwodzone nad rzeką Elbląg – Niski i Wysoki – zostały odtworzone na podstawie zachowanych, historycznych zdjęć. Można z nich podziwiać przepływające rzeką jednostki oraz przepiękne Stare Miasto i górującą nad nim katedrę p.w. św. Mikołaja. Mosty są podświetlane, co po zmierzchu podkreśla ich piękno. Przy Moście Wysokim na Wyspie Spichrzów, w miejscu dawnej giełdy, powstał budynek nawiązujący do zabudowy Starego Miasta, w którym mieści się lokal, gdzie można skosztować regionalnych piw elbląskiego browaru.
Park leśny Bażantarnia, ze względu na swój urok o każdej porze roku, przez wielu nazywany jest „małymi Bieszczadami”. Teren pokryty lesistymi wzgórzami i tajemniczymi jarami jest ulubionym miejscem odpoczynku elblążan. Na terenie parku znajduje się zabytkowa muszla koncertowa, w której latem cyklicznie odbywają się koncerty. Wytyczone szlaki zachęcają do wędrówek i aktywnego wypoczynku – można tu uprawiać nordic walking, kolarstwo górskie, jazdę konną, jogging, a zimą narciarstwo biegowe. A na pobliskiej Górze Chrobrego poszusować można na nartach i snowboardzie. Natomiast amatorzy łyżwiarstwa mogą skorzystać z odkrytego toru łyżwiarskiego nagrodzonego tytułem „Sportowy obiekt roku 2017” w konkursie Budowniczy Polskiego Sportu. Latem można tu jeździć na wrotkach.
Mówiąc o Elblągu, nie można zapomnieć o cudzie techniki, światowej klasy zabytku sztuki hydrotechnicznej – Kanale Elbląskim. Jest to jedyna na świecie wciąż działająca droga wodna z systemem pochylni i śluz, dzięki którym statki pokonują blisko 100-metrową różnicę poziomów wody pomiędzy Elblągiem a Ostródą.
Więcej o atrakcjach Elbląga na stronie: www.turystyka.elblag.eu
fot. Bartosz Rybaczewski
Lokalni przewodnicy zdradzają sekrety Elbląga
Oprócz tego, że Elbląg jest najstarszym miastem w regionie – już w czasach średniowiecza należał do Hanzy, czyli związku miast handlowych ówczesnej Europy – to może on także poszczycić się związkami z ważnymi i ciekawymi osobistościami, które do dziś sławią jego nazwę.
Georg Friedrich Haendl, najwybitniejszy twórca muzyki późnego baroku, w 1737 roku przybył na obchody 500-lecia założenia Elbląga i uczestniczył w premierze skomponowanej przez siebie opery o krzyżackim mistrzu, założycielu miasta – Hermanie von Balku.
Obecna kanclerz Niemiec, Angela Merkel, ma swoje korzenie w Elblągu. Mieszkali tu jej pradziadkowie, Emma i Emil Drange, którzy zostali pochowani na elbląskim cmentarzu-lapidarium.
Ferdynand Gottlob Schichau, zwany też księciem pracy na niemieckim wschodzie czy Rockefellerem Wschodu, to z kolei przemysłowiec dawnego Elbląga i założyciel największej firmy produkującej parowozy od Szczecina do Kłajpedy.
W Elblągu właśnie pierwszą na wschodzie fabrykę samochodów otworzył w 1906 roku Franz Komnick, a jego syn Otto zdobywał prestiżowe nagrody na wyścigach w Rosji.
Wśród miejskich budowli na wyróżnienie zasługuje katedra św. Mikołaja, będąca najbardziej znanym i najcenniejszym zabytkiem miasta. Jej budowę rozpoczęto jeszcze na początku XIII wieku. Wieża ma wysokość 97 metrów i jest najwyższa nie tylko w województwie warmińsko-mazurskim, ale także w części kraju położonej na wschód od Wisły. Obecnie na wysokości 67 metrów dostępny jest punkt widokowy.
Wszystkich pragnących poznać więcej tajemnic Elbląga zapraszamy na spotkania z przewodnikami Oddziału Ziemi Elbląskiej PTTK – www.pttk.elblag.com.pl
Przygotowali: Leszek Marcinkowski i Kamil Zimnicki
