Łyna to najdłuższa rzeka na Warmii i Mazurach i jeden z najciekawszych szlaków turystycznych w regionie. Rzeka rozpoczyna swój bieg nieopodal Nidzicy, by po około 200 kilometrach przekroczyć granicę Polski i dalej jako Lava połączyć swoje wody z rzeką Pregołą. Począwszy od czasów staropruskich plemion, przez kolejne stulecia rzeka Łyna odgrywała ważną rolę dla kolejnych mieszkańców zamieszkujących jej brzegi i tak jest do dziś.
Osadnictwo nad brzegami Łyny datowane jest na długo przed XIII wiekiem – stuleciem, które zapisało się w historii założeniem Państwa Krzyżackiego oraz Dominium Warmińskiego, jak i związaną z tym „kolonizacją” ziem staropruskich plemion. Dość szybko czerwona cegła zastąpiła drewniane palisady grodzisk, a po dawnych puszczańskich osadach pozostały jedynie ślady w postaci nietypowych pagórów i wałów, widocznych do dnia dzisiejszego.
W bezpośrednim sąsiedztwie Łyny jest kilka takich miejsc, między innymi stara osada Sądyty w olsztyńskim Lesie Miejskim, gdzie malowniczy i pełen bujnej przyrody przełom Łyny przynosi wspomnienie – pełnych magii – czasów staropruskich. Dla zasadźców miast i osad Łyna odgrywała istotne role: naturalnej przeszkody ułatwiającej obronę, siły wprawiającej w ruch młyny, źródła wody pitnej czy drogi transportu towarów. I tak nad Łyną, która w większej części przebiegała przez tereny historycznego Dominium Warmińskiego, zostały ulokowane ważne miasta na czele ze stolicą w Lidzbarku Warmińskim, a o ich ówczesnej randze świadczą wspaniałe zamki i kościoły. W efekcie nad Łyną występuje imponujące zagęszczenie średniowiecznych budowli, które dzisiaj możemy podziwiać i zwiedzać. Dominium Warmińskie, mimo niewielkiego obszaru, za sprawą wybitnych włodarzy liczyło się na arenie międzynarodowej. Biskupi i kapituła wspierali rozwój sztuki, co współcześnie potwierdzają cenne zbiory w warmińskich muzeach oraz wyposażenie świątyń nad Łyną.
W roku 1503 w Lidzbarku Warmińskim zamieszkał siostrzeniec ówczesnego biskupa warmińskiego. Biskup widział w nim swojego następcę, on sam jednak wolał pełnić niższe funkcje i prowadzić swoje badania. To, co odkrył i potwierdził w wielkim dziele, zapewniło mu miejsce wśród największych naukowców w dziejach świata. Oczywiście był to Mikołaj Kopernik, który na Warmii spędził aż 40 lat. Nad Łyną, w olsztyńskim zamku zobaczyć można tablicę astronomiczną, która jest jedynym pozostałym przyrządem, wykonanym przez Mikołaja Kopernika. W historii miast nad Łyną można znaleźć jeszcze wiele znamienitych osobowości i faktów, którym warto poświęcić więcej czasu na ich poznanie.
Dzisiaj dla mieszkańców brzegów Łyny, ale i przyjezdnych rzeka spełnia inną ważną rolę, między innymi dzięki infrastrukturze turystycznej i rekreacyjnej. Wzdłuż rzeki funkcjonują ścieżki rowerowe i parki. Miasta nad Łyną są otwarte na rzekę – przykłady to chociażby zagospodarowane brzegi w Dobrym Mieście i Lidzbarku Warmińskim, olsztyński Park Centralny i planowana Łynostrada. Rowerzyści mogą przemieszczać się wzdłuż Łyny, wykorzystując oznakowany Szlak Kopernikowski. Świetnym sposobem pokonania szlaku Łyny jest kajak. Dużym ułatwieniem dla kajakarzy są miniprzystanie, na których można bezpiecznie rozbić namiot czy rozpalić ognisko, rozmieszczone w taki sposób, aby każdego dnia można było dotrzeć do kolejnej z nich.
Dla kogo jest szlak Łyny? Z pewnością dla osób ceniących spokój, gdyż nawet w wysokim sezonie na Łynie nie ma tłumu turystów. Jest to niebywały szlak kajakowy, gdyż łączy w sobie możliwość poznawania fascynującej historii i walorów przyrodniczych. Spływowicze mogą zatrzymać się w miastach nad Łyną bezpośrednio przy zabytkach, dzięki specjalnie przygotowanym do wodowania pomostom. Rzeka Łyna jest także urozmaicona krajobrazowo. Na trasie tworzy kilka śródleśnych przełomów z szybszym nurtem, by następnie rozlewać się wśród kwiecistych łąk, gdzie zobaczyć można rzadkie gatunki ptaków. Spływ Łyną jest też prosty technicznie, przez co nadaje się do rodzinnego wypoczynku. Z nurtem historii!
Więcej informacji na stronie: www.rzekalyna.pl
Kamil Kopyść
