Wielka wojna, nazwana potem I światową, zmieniła mapę Europy. Po 123 latach ponownie pojawiła się na niej Polska. Wojenne szlaki, które 100 lat temu wiodły do Niepodległości, zostawiły swoje ślady także na Warmii i Mazurach.
Aby ułatwić turystom poznawanie miejsc i pamiątek działań wojennych tego okresu, wytyczono drogowy Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej, przebiegający przez pięć województw. Jego warmińsko-mazurski odcinek liczy 580 km i łączy miejsca związane z walkami niemiecko-rosyjskimi, w szczególności z bitwą pod Tannenbergiem (1914) i kampaniami w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich (1914, 1915), które przyniosły zwycięstwo stronie niemieckiej.
W obu bitwach nad jeziorami ważną rolę odegrała Twierdza Boyen w Giżycku, wybudowana na przesmyku pomiędzy trzema akwenami w latach 1843-1855. To jedyny w Polsce przykład pruskiej twierdzy tego typu i jedno z najlepiej zachowanych dziewiętnastowiecznych założeń obronnych. Twierdza zajmuje powierzchnię ok. 100 ha, ma kształt nieregularnej sześcioramiennej gwiazdy i jest otoczona kamienno-ceglanym murem, tzw. murem Carnota (o długości 2,3 km i wysokości ok. 5 m). Twierdza stanowiła centralny element Giżyckiej Pozycji Polowej, na którą składało się 255 fortyfikacji. W okolicy miasta zachowały się pozostałości niektórych spośród nich.
Innym przykładem połączenia budowli obronnych z uwarunkowaniami naturalnymi jest Pozycja Jezior Mazurskich, usytuowana na linii Bogaczewo – Mikołajki – Ruciane-Nida. W pobliżu tej ostatniej miejscowości, przy śluzie Guzianka, zachowały się trzy interesujące bunkry wieżowe.
Podróżując szlakiem, możemy poznawać nie tylko obiekty związane z dawnymi bataliami, ale także dawniejsze zabytki architektury, walory przyrody i współczesne atrakcje Mazur. Wiele punktów wspólnych z tą trasą ma Szlak Fortyfikacji Mazurskich (438 km), który umożliwia zwiedzanie średniowiecznych grodzisk i zamków krzyżackich oraz budowli militarnych z czasów I i II wojny światowej. Najbardziej znanymi obiektami z tego ostatniego okresu są zespoły schronów w Gierłoży („Wilczy Szaniec”) i Mamerkach (Kwatera Główna Niemieckich Wojsk Lądowych).
Rafał Śliwiak
