Nowa szata lubawskiego zamku
Wzniesiony w początkach XIV wieku zamek w Lubawie przez ponad 400 lat, bo aż do 1773 roku, był siedzibą biskupów chełmińskich. Bywał tu Mikołaj Kopernik. Goszcząc w Lubawie latem 1539 roku, podjął decyzję o wydaniu drukiem swojego epokowego dzieła O obrotach, zachęcony przez ówczesnego biskupa Tiedemanna Giesego oraz matematyka Jerzego Joachima Retyka.
Po pożarze w 1813 roku zamek opustoszał, a okoliczni mieszkańcy rozebrali jego pozostałości, wykorzystując cegły i kamienie jako materiał budowlany. Ostały się tylko resztki murów, jedna baszta i ostrołukowy, kamienny portal na dziedzińcu. Ciekawostką jest fakt, że nie zachowała się żadna rycina ukazująca wygląd zamku.
fot. arch. UM w Lubawie
Teren zamku wykorzystywano potem jako ogródki. Podjęte w 1983 roku wieloletnie prace archeologiczno-konserwatorskie zaowocowały niedawno odbudową. Mury odnowiono, dokonano stosownych wykopalisk, a na dziedzińcu postawiono pawilon, mieszczący obecnie Lubawskie Centrum Aktywności Społecznej. Dzięki szklanym ścianom i podłogom można oglądać odrestaurowane mury zamkowych piwnic. Obiekt jest dostępny dla zwiedzających, a w jego wnętrzach mają być organizowane wystawy, np. zabytków ruchomych, które zostały wydobyte podczas rewitalizacji rynku i terenu dawnego zamku. Przy okazji odnowiono też szereg okolicznych uliczek i teren wokół murów. Obszar ten, wraz ze zrewitalizowanymi pobliskimi Łazienkami Lubawskimi, stanowi piękny zespół krajoznawczo-rekreacyjny.
Więcej informacji na: www.lubawamojemiasto.pl
Opracowanie: Stanisław Harajda
Park w Reszlu zachęca do rekreacji
Reszel, wiekowe (prawa miejskie w 1337 roku) miasteczko na wschodnim krańcu Warmii, może pochwalić się najlepiej zachowanym w regionie średniowiecznym układem urbanistycznym. Od południa i wschodu reszelską starówkę okala szeroki i głęboki wąwóz, którego dnem płynie Sajna. W latach 30. XX wieku zbocza wąwozu zagospodarowano, urządzając Park Miejski o powierzchni 10 ha. Z tamtych czasów zachował się bogaty drzewostan, miejscami przypominający las, w którym występują m.in. graby, wiązy i okazy drzew iglastych.
Przez lata działania sił natury wiele pierwotnych elementów infrastruktury parku uległo zniszczeniu, a niektóre jego miejsca stały się niedostępne. Przeprowadzona w ostatnich latach rewitalizacja przywróciła parkowi dawny blask i uczyniła go bardziej atrakcyjnym i dostępnym dla mieszkańców miasta i turystów.
fot. arch. UG w Reszlu 
fot. arch. UG w Reszlu
W tej enklawie natury ze specyficznym mikroklimatem, wśród zieleni, głosów ptaków i szumu rzeki, można wyciszyć się i zrelaksować, wypoczywać, uprawiać różne formy aktywności ruchowej, spotykać się w gronie rodziny i przyjaciół. Można tu korzystać z oświetlonych ścieżek pieszo-rowerowych, czterech mostków nad rzeką, skate parku, toru rowerowego, amfiteatru, placów zabaw dla dzieci, stolików szachowych, stanowisk do rekreacji, fitnessu i odpoczynku. Są tutaj również oczka wodne i fontanna.
Park sąsiaduje bezpośrednio z najważniejszymi gotyckimi zabytkami miasta: zamkiem biskupim i monumentalnym kościołem pw. św. Piotra i Pawła. Zbocza wąwozu spina zaś gotycki most (tzw. wysoki).
Rynek w Pasymiu odzyskał swój blask
Malowniczym położeniem nad jeziorem Kalwa Wielka i niezwykłym klimatem Pasym przyciąga nie tylko turystów, ale i… filmowców. Dlatego na ekranach często możemy zobaczyć charakterystyczne dla tego urokliwego miasteczka budowle. W mieście i okolicach kręcono m.in. filmy: Kameleon Janusza Kijowskiego, Cudownie ocalony Janusza Zaorskiego, Cztery noce z Anną Jerzego Skolimowskiego i RóżaWojciecha Smarzowskiego, a także serial Dom nad rozlewiskiem.
Mieszkańcy Pasymia dbają o to, żeby ich miejscowość była coraz atrakcyjniejsza. Świadczy o tym np. rewitalizacja rynku, który zajmuje jej centralną część. Prace budowlane poprzedzono badaniami archeologicznymi. W ich efekcie odsłonięto fragment fundamentu średniowiecznego, spalonego w 1583 roku ratusza, który został uwidoczniony na powierzchni. Na ostateczną wersję wyglądu rynku miały duży wpływ wskazania wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obecnie nowa nawierzchnia z granitowych płyt i bruku, fontanna, oświetlenie, miejsca do odpoczynku, elementy małej architektury – tworzą warunki do spotkań towarzyskich, nawiązywania relacji, organizowania imprez plenerowych.
fot. arch. UMiG Pasym
Po zachodniej stronie rynku stoi ratusz, wzniesiony w latach 1854-1855 w stylu angielskiego neogotyku. Za wzór projektującemu budowlę architektowi Karlowi Junlerowi służyła letnia rezydencja cesarza niemieckiego: zamek Babelsberg w Poczdamie. Dwukondygnacyjną budowlę wzbogacono niską, czworoboczną wieżą. Korpus i wieżę zwieńczono krenelażem, ozdobionym wieżyczkami w narożnikach.
Podziwiaj okolicę z wieży ciśnień w Olsztynku
W 2020 roku mieszkańcom Olsztynka i turystom udostępniono po rewitalizacji zabytkową wieżę ciśnień z 1906 roku, liczącą siedem kondygnacji i 34 m wysokości. Z jej tarasu widokowego rozciąga się malownicza panorama miasta i okolicy. W wieży powstały też ścianka wspinaczkowa i sala konferencyjna, w której organizowane są spotkania młodzieży i wydarzenia kulturalne.
Do 2004 roku wieża stanowiła element systemu wodociągowego miasta. Jej niepowtarzalny, ośmioboczny kształt na stałe wpisał się w panoramę Olsztynka. W ramach rewitalizacji obiekt wyremontowano, a dawny zbiornik na wodę przebudowano, nadając mu formę tarasu widokowego, z którego gołym okiem lub przez lornetkę można podziwiać widoki. Wewnątrz budowli m.in. zmodernizowano schody i układ pomieszczeń, zamontowano też windę, aby udostępnić wyższe kondygnacje osobom niepełnosprawnym ruchowo. Wymieniono też więźbę i pokrycie dachowe, a elewację poddano renowacji. Dodatkowo rozebrano budynek techniczny przy wieży oraz zagospodarowano teren wokół niej, wykonując dojazdy, chodniki, podjazdy dla osób niepełnosprawnych, aranżując elementy zieleni miejskiej i małej architektury.
fot. arch. UM w Olsztynku
Te wszystkie zabiegi nadały ponadstuletniej budowli nowy wygląd i nowe funkcje. Jej rewitalizacja stanowi dobry przykład przywracania dawnego blasku zabytkom, z uwzględnieniem aktualnych potrzeb lokalnej społeczności. Wieża ciśnień, obok parku etnograficznego, przebudowanego zamku krzyżackiego i ratusza z lokalnym muzeum, stała się kolejną atrakcją turystyczną i wizytówką miasta.
Opracowanie: Rafał Śliwiak
Departament Turystyki i Sportu UMWWM
