Szlak Zamków Gotyckich to jedna z najciekawszych tras turystycznych północnej Polski obejmująca kilkanaście całorocznych obiektów, wśród których znajdują się zarówno zamki biskupie, kapitulne, jak i krzyżackie. Warto wybrać się na wyprawę po szlaku i zobaczyć chociaż kilka z nich. Dzięki temu można przenieść się w świat średniowiecznej kultury i tradycji.

Zamki zachowały się w różnym stanie. Część jest w dużym stopniu oryginalna, ale większość została odbudowana lub odremontowana, dzięki temu można je zwiedzać, a w niektórych nawet zatrzymać się na noc. Średniowieczne mury i komnaty tworzą unikalny klimat, a odbywające się w nich  imprezy – koncerty muzyki dawnej, pokazy i turnieje rycerskie, jarmarki – sprawiają, że można naprawdę odbyć podróż w czasie i poczuć się jak średniowieczny rycerz czy dama dworu.

Lidzbark Warmiński

Symbolem Lidzbarka jest imponujący zamek biskupów warmińskich, jeden znajcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. To tu rezydowali: Ignacy Krasicki, kardynał Stanisław Hozjusz czy Mikołaj Kopernik. Obecnie na terenie zamku mieści się luksusowy Hotel Krasicki**** oraz Muzeum Warmińskie, w którym zobaczymy zbrojownię z zabytkową bronią, kolekcje malarstwa, zabytkowe meble, monety, księgi i wiele innych ciekawych eksponatów. A wszystko to w doskonale zachowanych, odrestaurowanych komnatach. Po zwiedzaniu wnętrz, polecamy wybrać się na spacer po Przedzamczu oraz obejść kompleks dookoła. Zamek wzniesiono na wąskim półwyspie przy ujściu dwóch rzek – Łyny oraz Symsarny – to malownicze położenie dodaje uroku robiącemu i tak ogromne wrażenie kompleksowi. Z zewnętrz będziecie mogli podziwiać najciekawszy element architektury zamku – charakterystyczną, monumentalną basztę.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Kętrzyn

Zamek krzyżacki w Kętrzynie to budowla pochodząca z drugiej połowy XIV wieku. Został zbudowany na planie kwadratu i początkowo posiadał trzy skrzydła. Otoczony był murem z trzema basztami i bramą od strony miasta. Do zamku przylegał folwark, działał tu także młyn. Od wschodu budowla była chroniona fosą. Zamek w XVII wieku był wielokrotnie przebudowywany, a w roku 1945 spłonął. W latach 1964-66 odbyła się jego odbudowa, w ramach której przywrócono mu gotycki charakter. Obecnie mieści się tu Biblioteka Miejska oraz Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego. W zbiorach muzeum znajdują się m.in.: kolekcja obrazów, rzeźb, a także zabytkowych mebli. Znajdziecie tu również sklepik z regionalnymi wyrobami i rękodziełem.

• 

• 

Ryn

Zamek krzyżacki królujący w Rynie zbudowano pod koniec XIV wieku w miejscu grodu Galindów. Średniowieczna warownia była wznoszona etapami i niegdyś wyglądała zupełnie inaczej. Była też wielokrotnie przebudowywana i pełniła wiele funkcji – siedziby prokuratorskiej, komturii, rezydencji myśliwskiej, więzienia. W 1881 roku zamek spłonął i w rezultacie został przebudowany w stylu neogotyckim z wieżyczkami i krenelażem w narożach szczytów. Dobudowano także kilkukondygnacyjny budynek, zamykający dziedziniec zamku. Przebudowa trwała jeszcze na początku XX wieku. W czasie II wojny światowej w zamku funkcjonowało więzienie. Po wojnie zlokalizowano tutaj magazyny i zakłady mechaniczne. Później w zamku mieściły się biura miejskich instytucji i placówki kulturalne. Obecnie możecie odwiedzić ten obiekt, korzystając z legendarnej gościnności Hotelu Zamek Ryn****. Goście spoza hotelu mogą w okresie wakacyjnym zwiedzić zamek z przewodnikiem.

• 

• 

• 

Giżycko

Zamek w Giżycku został wzniesiony około połowy XIV w. przez zakon krzyżacki i służył jako siedziba prokuratora zakonnego. Nie jest jednak pewne, czy istniał on wtedy w tym samym miejscu, co dzisiejsze zabudowania. W każdym razie budowla ta miała burzliwą historię, była kilkakrotnie niszczona i odbudowywana. W 1614 roku obiekt został przebudowany w stylu renesansowym, a w połowie XIX był użytkowany przez oficerów pobliskiej Twierdzy Boyen. Po II wojnie światowej zamek był opuszczony. W latach 60. XX wieku w wyremontowanym obiekcie działał hotel. Zamek mieści się na tzw. Wyspie Giżyckiej nad kanałem Łuczańskim, łączącym jeziora Kisajno i Niegocin. Żeby dostać się do niego trzeba przejść przez zabytkowy, obrotowy most zwodzony. Obecnie zamek użytkowany jest jako jeden z budynków Hotelu St. Bruno ****.

• 

• 

Olsztyn

Wizytując stolicę Warmii – Olsztyn, koniecznie zajrzyjcie do Zamku Kapituły Warmińskiej, którego najsłynniejszym administratorem był Mikołaj Kopernik. Obecnie mieści się w nim Muzeum Warmii i Mazur. Zamek zbudowano w latach 1346-1353. Posiadał jedno skrzydło i otoczony był fosą oraz pasem murów obronnych. Dojście do niego prowadziło przez zwodzony most od strony rzeki Łyny. Kolejne skrzydło dobudowano w XV wieku. W początku XVI wieku przebudowano zamkową wieżę i nadbudowano mury obronne oraz uzupełniono je drugim pasem niższych murów wzmocnionych basztami. System zamkowych murów połączono częściowo z murami miejskimi, przez co obiekt stał się potężnym bastionem broniącym dostępu do miasta. Z czasem funkcje obronne kompleksu straciły na znaczeniu, doprowadzono więc do niego dojazd od strony miasta i dobudowano skrzydło pałacowe. Zlikwidowano także część murów i podgrodzie. Jeszcze później most nad fosą zastąpiono groblą, a fosę osuszono. Już w roku 1921 mieściło się tu muzeum, a w roku 1945 zamek stał się siedzibą Muzeum Mazurskiego, które obecnie nosi nazwę Muzeum Warmii i Mazur. Zobaczyć tu można zabytki z regionu z dziedziny archeologii, historii, sztuki, numizmatyki, rzemiosła, piśmiennictwa i kultury ludowej. Szczególnie warta zobaczenia jest niezwykła pamiątka po pobycie Mikołaja Kopernika – tablica astronomiczna służąca do przedstawienia pozornego ruchu słońca w dniach bliskich równonocy wiosennej i jesiennej połączona ze swoistą formą zegara słonecznego.

Działdowo

Warownię w Działdowie wznieśli rycerze zakonu krzyżackiego w latach 1344-1391. Budowla powstała wokół dziedzińca na planie kwadratu. Zamek otoczony był murem i fosą, a trzech stron dostępu do niego broniły bagna, z czwartej zaś rzeka Działdówka. Od strony podjazdu stały dwie wieże – smukła, okrągła na ośmiobocznej podstawie i czworoboczna o masywnej formie. Do dziś zachowało się południowo-zachodnie skrzydło zamku z pierwszej połowy XIV wieku – tzw. Dom Duży, z gotyckimi sklepieniami w piwnicach oraz obszerna sala stanowiąca dawniej refektarz i kaplicę.

W XVII wieku zamek został przebudowany w stylu renesansowym. Następnie był stopniowo rozbierany. Odnowiono go pod koniec XIX wieku. W czasie II wojny światowej został uszkodzony. Do czasów współczesnych w dobrym stanie zachował się główny dom mieszkalny, mur od strony zachodniej i północnej, przyziemia baszty północnej, relikt bramy oraz dolne partie wieży przybramnej. Niedawno do zamku dobudowane zostało skrzydło, w którym swoją siedzibę ma teraz Urząd Miasta. W roku 2018 generalnemu remontowi został poddany budynek główny, w którym obecnie mieści się Muzeum Pogranicza w Działdowie.

Nidzica

Budowę zamku w Nidzicy rozpoczęto około 1370r., a w 1409 roku rezydował już w nim krzyżacki prokurator. Twierdza stanowiła strategiczny punkt państwa krzyżackiego, będąc jego najdalej wysuniętą fortecą. Na przestrzeni dziejów zamek był zajmowany przez wojska polskie, czeskie i francuskie. W wyniku walk na tym terenie podczas drugiej wojny światowej budowla ulegała zniszczeniom. Zamek został odbudowany w roku 1965.

Obecnie w zamku mieszczą się Muzeum Ziemi Nidzickiej, Nidzicki Ośrodek Kultury, Bractwo Rycerskie Komturii Nidzickiej, Galeria Autorska Hieronima Skurpskiego, pracownia rzeźby i biblioteka miejska. Działa tutaj również hotel oraz restauracja. Wstęp na przedzamcze i na dziedziniec zamku jest wolny, a do muzeum płatny. Kompleks otoczony jest XIX-wiecznym parkiem.

Ostróda

W Ostródzie znajduje się pokrzyżacki zamek, o którym pierwsze wzmianki spotykamy już około 1300 roku. Była to prawdopodobnie budowla o konstrukcji drewniano-ziemnej otoczona palisadą wykonaną z bali. Budowę murowanego z cegły zamku rozpoczął w połowie XIV wieku ówczesny komtur Günter von Hohenstein.

Pierwotnie  ostródzki zamek stanowił samotną warownię wznoszącą się na wyspie otoczonej wodami jeziora Drwęckiego i rzeki Drwęcy. Dawniej Drwęca uchodziła do jeziora dwoma ramionami, tworząc nad jego brzegiem wyspę – naturalne miejsce obronne, które Krzyżacy wykorzystali do wzniesienia zamku. Obecnie budowla mieści się w samym centrum miasta, w pobliżu wschodniego nabrzeża jeziora Drwęckiego u głównego ujścia rzeki Drwęcy.

W 1788 roku w wyniku pożaru, który zniszczył całe miasto, w zamku nastąpił wybuch prochu, w wyniku którego spłonęły górne piętra budynku i zniszczone zostało skrzydło wschodnie – ostatecznie rozebrane. W czasie II wojny światowej obiekt uległ ponownie zniszczeniu. W roku 1977 rozpoczęto odbudowę zamku. Starano się zachować gotyckie elementy architektury i wygląd wnętrz. Obecnie zamek jest siedzibą muzeum i biblioteki.

Więcej informacji o zamkach oraz Warmii i Mazurach na www.mazury.travel, a także w aplikacji mobilnej o szlakach kulturowych prowadzących przez Warmię, Mazury i Pomorze – www.mobilne.wm.pl/zamki-gotyckie

Opracowanie: Kamila Górecka – Kirwiel